داروهای چاق کننده را بشناسید

به طور کلی داروهای استروئیدی، داروهای مربوط به افسردگی و روان پریشی، کورتون، میگرن و داروهای ضد صرع از جمله مواردی هستند که می توانند باعث افزایش وزن شوند. البته داروهای دیابت مانند انسولین و برخی از قرص ها نیز چاق کننده هستند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

۱۱ داروی افزایش وزن را بشناسید

خود داروها باعث افزایش وزن در افراد نمی شوند. بلکه عوارض ناشی از مصرف آنها می تواند شما را چاق کند. بنابراین پس از مدتی مصرف برخی از این داروها، همزمان با کاهش علائم بیماری، شاهد افزایش وزن نیز خواهید بود.

۱-داروهای دیابت با اثرات دوگانه چاقی و کاهش وزن

برخی از قرص های مورد استفاده برای دیابت نوع ۲ می توانند باعث کاهش وزن شوند. اما در عین حال برخی افراد با همین داروها چاق خواهند شد. به عنوان مثال، برخی از داروهای دیابت که با کاهش قند خون باعث افزایش اشتها در افراد می شوند عبارتند از:

• دیابتی ها

• Insulase

• گلیپیزید

• گلایبورید

• گلیمی پراید

• کلرپروپامید

• تولبوتامید

این داروها باعث تحریک تولید انسولین در بدن و افزایش ترشح این هورمون می شوند. از طرفی انسولین قند خون را کاهش می دهد و این می تواند میل به خوردن بیشتر غذا و اشتها را افزایش دهد. میزان چاقی داروهای دیابت در ۳ ماه تا یک سال اول مصرف آنقدر زیاد است که می تواند تا ۵ کیلوگرم افزایش وزن را به دنبال داشته باشد.

برخی دیگر از داروهای دیابت مانند تیازولیدین دیون (پیوگلیتازون) می توانند باعث چاقی شوند. اما از سوی دیگر برخی از داروهای رایجی که برای دیابتی ها تجویز می شود به کاهش وزن کمک می کند یا در بهترین حالت هیچ تاثیری بر چاقی یا کاهش وزن ندارد. به عنوان مثال متفورمین، سیتاگلیپتین، اگزناتید، پراملینتید و آکاربوز

۲- داروهای ضد فشار خون متابولیسم را کاهش می دهند

برخی از داروهایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند می توانند باعث چاقی و افزایش وزن در افراد شوند. این داروها می توانند سرعت کالری سوزی بدن را کاهش دهند و در عین حال باعث خستگی و بی حالی یا خواب آلودگی شوند. با افزایش مصرف غذاهای کم کالری و پر فیبر، می توانید اثرات منفی این داروها را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. برخی از داروهای فشار خون بالا که باعث چاقی می شوند عبارتند از:

• بتا بلوکرها مانند آتنولول

• متوپرولول

• پروپرانولول

• آتنولول

در برخی موارد مشاهده شده است که افرادی که مصرف آتنولول را برای درمان فشار خون بالا شروع کرده اند در ماه های اول بین ۳ تا ۷ کیلوگرم اضافه وزن پیدا کرده اند.

۳- انسولین اشتها آور است

انواع مختلفی از انسولین وجود دارد، انسولین های طولانی مدت اثرات منفی کمتری بر افزایش وزن دارند. اما برخی از انواع انسولین می تواند باعث چاقی در افراد شود:

• لیسپرو

• به عنوان بخشی

• گلولیسین

همچنین این تصور غلط در بسیاری از افراد دیده شده است که با تزریق انسولین محدودیت غذایی نخواهند داشت. این مشکل به تنهایی می تواند انسان را در عرض ۳ ماه بین ۵ تا ۷ کیلوگرم چاق کند! بنابراین توصیه می شود انسولین به تدریج تجویز شود.

۴- کورتون ها شما را چاق می کنند

داروهای حاوی کورتیکواستروئیدها که اغلب برای درمان بیماری هایی مانند آلرژی، آسم، آرتریت روماتوئید یا بیماری های خودایمنی تجویز می شوند، به شدت باعث افزایش وزن در افراد می شوند. کورتون ها همچنین برای درمان التهاب های دردناک در بدن استفاده می شوند که در صورت استفاده طولانی مدت و در دوزهای مکرر باعث افزایش وزن و به اصطلاح نفخ در افراد می شود.

دلیل این امر افزایش جذب آب توسط بدن به دلیل مصرف کورتون است، در عین حال این افراد قادر به حرکت و ورزش و در نتیجه چاق شدن نخواهند بود. برخی از کورتیکواستروئیدها که باعث افزایش وزن می شوند عبارتند از کورتیکواستروئیدها که عبارتند از:

• بتامتازون

• فلوسینولون

• دگزامتازون

• هیدروکورتیزون

• تریامسینولون

• کلوبتازول

• فلوسینولون

۵- داروهای ضد حساسیت و خواب آور

داروهایی که برای پیشگیری از آلرژی های مختلف استفاده می شوند، اغلب آنتی هیستامین هایی دارند که باعث خواب می شوند. این داروها فعالیت یک آنزیم تنظیم کننده اشتها را در بدن مختل کرده و با افزایش احساس خواب آلودگی می توانند فعالیت بدنی را کاهش داده و از ورزش و تحرک افراد جلوگیری کنند.

به عنوان مثال، داروهای ستیریزین، لوراتادین، فکسوفنادین، دیفن هیدرامین و سرماخوردگی می توانند باعث بی حسی، خواب آلودگی و کاهش فعالیت بدنی شوند که منجر به چاقی می شود.

۶- داروهای مربوط به مشکلات روانی

داروهایی که می توانند اشتها را افزایش دهند و باعث چاقی شوند برای درمان بیماری های روان پریشی مانند افسردگی دوقطبی و اسکیزوفرنی استفاده می شوند. مثلا:

• هالوپریدول

• لوکساپین

• کلوزاپین

• کلرپرومازین

• فلوفنازین

• ریسپریدون

• الانزاپین

• کوتیاپین

در برخی موارد بنا به تشخیص پزشک در کنار موارد ذکر شده می توان از داروهای اضافی مانند متفورمین برای جلوگیری از چاقی و افزایش وزن در این بیماران استفاده کرد.

۷- کنترل کننده تشنج و میگرن

داروهایی مانند والپروئیک اسید که برای پیشگیری از میگرن تجویز می شود و در درمان اختلالات دوقطبی، تشنج، صرع و غیره نیز استفاده می شود، می تواند بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم چربی اضافه کند. برخی از انواع دیگر این داروها مانند کاربامازپین و گاباپنتین می توانند در مدت ۳ ماه باعث افزایش وزن در افراد تا ۱۵ کیلوگرم شوند. البته در موارد نادری این داروها باعث کاهش وزن در انسان شده اند. بنابراین، اثرات هر دارویی برای همه افراد یکسان نخواهد بود.

۸- داروهای ضد بارداری

قرص های ضدبارداری باعث افزایش وزن و چاقی می شوند. دلیل اصلی هورمونی بودن آنهاست. دو هورمون اصلی استروژن و پروژسترون که در داروهای ضد بارداری وجود دارند و از تخمک گذاری جلوگیری می کنند، می توانند باعث افزایش وزن در انسان شوند.

میزان افزایش وزن با داروهای ضد بارداری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما در همه موارد، استروژن به ذخیره چربی از اندام های مختلف در بدن کمک می کند، که برای بارداری حیاتی در نظر گرفته می شود. بهترین راه مقابله با چاقی با داروهای ضد بارداری تغییر دوره ای نوع آنها پس از مشورت با پزشک متخصص است.

۹- داروهای هورمونی حاوی استروژن

کاهش ترشح استروژن در بدن زنان که در دوران یائسگی رخ می دهد می تواند علائمی مانند گرگرفتگی یا تعریق شبانه را ایجاد کند. در این موارد، پزشکان به افراد هورمون درمانی را پیشنهاد می کنند که شامل تجویز استروژن می شود.

مصرف استروژن می تواند باعث احتباس آب در بدن شود. به قول خودشان آب زیر پوست انسان رفته! استروژن متابولیسم را کاهش می دهد و باعث افزایش وزن در انسان می شود، بنابراین رعایت رژیم غذایی در حین مصرف ضروری است. علاوه بر این، ورزش ممکن است عوارض جانبی این داروهای چاقی را کاهش دهد.

مقاله پیشنهادی: قرص استروژن و پروژسترون

۱۰- کورتیکوئیدها، کاهش دهنده التهاب

بسیاری از بیماری ها وجود دارند که منبع اصلی آنها التهاب در بدن است. به عنوان مثال، روماتیسم، آسم، حتی سرطان که به دلیل التهاب در بدن رخ می دهد، توسط داروهای ضد التهابی کنترل می شود. قرص های ضد التهاب اثرات منفی مانند افزایش وزن دارند، زیرا اشتها را نیز افزایش می دهند. به همین دلیل به این بیماران توصیه می شود مصرف مایعات را در رژیم غذایی خود افزایش دهند.

۱۱- قلب و داروهای کاهش ضربان قلب

اکثر داروهای قلبی می توانند با کاهش فشار خون و ضربان قلب در افراد به بهبود بیماران قلبی کمک کنند. اما در عین حال مصرف آنها باعث کاهش متابولیسم در بدن شده و فرد احساس خستگی و ناتوانی در حرکت می کند. این می تواند منجر به اضافه وزن در بیماران قلبی شود. برخی از این داروها عبارتند از:

• آسبوتولول

• آتنولول

• پروپرانولول

• متوپرولول

روش های پیشگیری از چاقی پزشکی

در مواردی که رژیم غذایی شما تغییر قابل توجهی نکرده است و فعالیت بدنی خود را کاهش نداده اید، اگر افزایش وزن مشاهده کردید، حتماً ناشی از داروی افزایش وزن است. در این شرایط می توانید اقداماتی را برای جلوگیری از افزایش وزن ناشی از مصرف داروها انجام دهید:

• از کاهش دوز یا قطع درمان بدون نظر پزشک خودداری کنید

• قبل از تجویز دارو، از پزشک در مورد چاق شدن سوال کنید و در صورت امکان از داروی جایگزین استفاده کنید

• با توجه به اینکه چاقی می تواند بیماری شما را تشدید کند، به خصوص در ۶ ماه اول مصرف دارو که بیشترین افزایش وزن مشاهده می شود، تحت نظر پزشک متخصص از داروهای کاهش وزن استفاده کنید.

• اگر مجبور به مصرف داروهای افزایش وزن هستید، حتما از رژیم های کنترل وزن، رژیم غذایی سالم و کالری شماری استفاده کنید.

• در صورت امکان حتما ورزش کنید.

آخرین کلمه

به یاد داشته باشید چاقی ناشی از برخی داروها تنها به دلیل تجمع آب در بدن است که با درمان بیماری و قطع داروها به حالت اولیه باز می گردد. اما برخی داروها می توانند ذخیره گلوکز را در بدن افزایش دهند و این امر منجر به تجمع چربی به خصوص در قسمت های میانی بدن و چربی های شکمی می شود. برخی داروها نیز اثراتی بر بدن دارند که متابولیسم را کاهش می دهند و با کاهش متابولیسم می توانند باعث چاقی شوند.

نکته مهم این است که هنگام مصرف دارو خود را با سایر افرادی که دارو مصرف می کنند مقایسه نکنید. زیرا اثر دارو در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است در برخی از افراد در ۶ ماه اول مصرف بین ۵ تا ۱۰ کیلوگرم افزایش وزن ایجاد کند. این در حالی است که ممکن است در فرد دیگری افزایش وزن وجود نداشته باشد. در نهایت، قبل از هر تصمیمی حتما با پزشک خود مشورت کنید و مصرف دارو را به تنهایی قطع نکنید.